Een extraparlementair kabinet is een kabinet dat niet gevormd is op basis van een meerderheid in de Tweede Kamer. In plaats daarvan wordt het kabinet gevormd door experts of technocraten die van buiten de politiek komen.
Dit type kabinet kan worden benoemd in tijden van crisis of wanneer er geen stabiele meerderheidscoalitie gevormd kan worden.
Enkele kenmerken van een extraparlementair kabinet:
- Geen regeerakkoord: In tegenstelling tot een regulier kabinet, is er geen regeerakkoord met afspraken tussen de coalitiepartijen.
- Regeringsprogramma: Er is wel een regeringsprogramma met de beleidsdoelen van het kabinet.
- Minder steun: Het kabinet heeft minder steun van de Tweede Kamer dan een regulier kabinet.
- Vertrouwenskwestie: Het kabinet kan elk moment een motie van wantrouwen krijgen.
- Tijdelijk: Extraparlementaire kabinetten worden meestal gezien als een tijdelijke oplossing.
Voorbeelden van extraparlementaire kabinetten in Nederland:
- Kabinet-De Geer II (1939-1940): Dit kabinet werd gevormd tijdens de Tweede Wereldoorlog.
- Kabinet-Den Uyl (1973-1977): Dit kabinet werd gevormd na een lange formatieperiode.
De voordelen van een extraparlementair kabinet:
- Experts: Het kabinet kan bestaan uit experts met veel kennis en ervaring op een specifiek gebied.
- Snelheid: Het kabinet kan sneller beslissingen nemen dan een regulier kabinet.
- Stabiel: Het kabinet is minder vatbaar voor politieke spelletjes.
De nadelen van een extraparlementair kabinet:
- Minder democratisch: Het kabinet heeft minder steun van de Tweede Kamer.
- Minder transparant: Het kabinet is minder transparant dan een regulier kabinet.
- Minder controle: De Tweede Kamer heeft minder controle over het kabinet.
Conclusie:
Een extraparlementair kabinet kan een oplossing zijn in tijden van crisis of wanneer er geen stabiele meerderheidscoalitie gevormd kan worden. Het is echter belangrijk om te beseffen dat dit type kabinet ook nadelen heeft.